ADHD bij kinderen en ouders: informatie, tips en inzichten

In dit artikel gaan we dieper in op ADHD en ouderschap. We willen kinderen én ouders met ADHD een hart onder de riem steken en een hoop misverstanden de wereld uithelpen. En wanneer moet je dat laten testen?

Wat is ADHD?

ADHD staat voor "Attention Deficit Hyperactivity Disorder". Het is een ontwikkelingsstoornis die bij ongeveer 5% van de kinderen en adolescenten wordt vastgesteld.

Zowel kinderen als volwassenen met ADHD vertonen ongeveer dezelfde symptomen. Ze hebben moeite met aandacht en concentratie, zijn vaak hyperactief en handelen impulsief. Deze symptomen kunnen leiden tot uitdagingen thuis, op school en in sociale situaties.

Fabels over ADHD

Over ADHD bestaan er veel misverstanden. We geven hieronder enkele vooroordelen die we graag de wereld uithelpen.

• ADHD kun je helemaal genezen. (Helaas.)
  
• Als je wat harder je best doet, gaat het wel over. (De snelste weg naar een burn-out.)
  
• ADHD komt en gaat, je moet gewoon leren ontspannen. (Laat dat net een groot probleem zijn voor mensen met ADHD.)
  
• Ach, heeft iedereen niet een beetje ADHD? (Nee, we vertonen allemaal wel eens - tijdelijk - een symptoom.)
  
• ADHD wordt veroorzaakt door te veel stress tijdens de zwangerschap. (Dit is een hardnekkige mythe.)
  
• Jouw kind is gewoon slecht opgevoed. (Laat je dat vooral niet aanpraten.)
  
• Iedereen moet tegenwoordig een "label" hebben. (ADHD is een diagnose, geen "label" of "etiket".)
  

Symptomen van ADHD

Kinderen met ADHD kunnen verschillende symptomen vertonen, waaronder:

• Moeite met aandacht vasthouden
  
• Hyperactiviteit, zoals constant bewegen of prutsen. Stil blijven zitten is vaak een onmogelijke opgave.
  
• Impulsiviteit, zoals handelen zonder na te denken
  
• Problemen met het voltooien van taken en het volgen van instructies
  
• Snel afgeleid zijn, elke binnenkomende prikkel (een geluid, gevoel...) kan de aandacht volledig opslorpen. 
  

Uiteraard zijn er nog meer kenmerken van ADHD. Ook vertoont niet elke persoon met ADHD alle kenmerken. Sommige kinderen vertonen tot volwassen leeftijd helemaal geen symptomen. Zij leren al vroeg "maskeren".

ADHD uit zich vaak helemaal anders bij mannen dan bij vrouwen, al vanaf jonge leeftijd. Waar sommige jongens erg druk gedrag vertonen, trekken sommige meisjes zich net helemaal terug. 

Impact op ouders

Het opvoeden van een kind met ADHD kan uitdagend zijn. Ouders kunnen zich overweldigd voelen door de constante behoefte aan aandacht en begeleiding.

Bovendien is het gedrag van je kind soms explosief. Vaak lijkt er geen rationele aanleiding te zijn. Gelukkig bestaat er ondersteuning.

Tips voor ouders van "een ADHD-kind"

1. Structuur en Routine: Zorg voor een duidelijke dagelijkse routine. Vaste tijden voor opstaan, eten en slapen kunnen helpen om rust en voorspelbaarheid te creëren.
2. Positieve Bekrachtiging: Beloon goed gedrag met complimenten en kleine beloningen. Positieve aandacht kan helpen om gewenst gedrag te versterken.
3. Duidelijke Instructies: Geef korte en duidelijke instructies. Gebruik visuele hulpmiddelen zoals schema’s en checklists om taken te verduidelijken.
4. Zelfzorg voor Ouders: Zorg goed voor jezelf. Neem regelmatig pauzes en zoek steun bij vrienden, familie of een steungroep.

ADHD bij ouders

ADHD bij volwassenen uit zich anders dan bij kinderen. De impact op het dagelijks leven kan echter even groot zijn. Sommige volwassenen leerden zo goed maskeren dat ze burn-out en vermoeidheid ervaren.

De oorzaak van ADHD kun je helaas niet wegnemen. Er bestaan wel goede tips en zelfs behandelingen voor mensen met ADHD.

Tips voor ouders met ADHD

1. Organisatie en Planning: Gebruik planners en digitale hulpmiddelen om je dag te organiseren. Stel herinneringen in voor belangrijke taken en afspraken.
2. Structuur Creëren: Ook voor ouders kan een gestructureerde routine nuttig zijn.
3. Ondersteuning Zoeken: Zoek professionele hulp of sluit je aan bij een steungroep voor volwassenen. Dit kan helpen om strategieën te leren en ervaringen te delen.
4. Gezonde Levensstijl: Zorg voor voldoende slaap, gezonde voeding en regelmatige lichaamsbeweging. Dit kan helpen om symptomen te beheersen.

Wanneer laat je je beter testen?

Moeten jij of je kind ADHD-testen doorlopen of niet? Uiteraard moet er niets. Een testtraject vraagt tijd, energie én kan behoorlijk wat kosten.

Anderzijds kan een test jou inzicht geven en dus ook hulpmiddelen in handen geven. Een officiële diagnose geeft soms ook recht op aanpassingen op school of op het werk. Pols zeker eens of dat laatste ook niet zonder diagnose kan. Vraag eerst raad aan een arts of psycholoog.

In het kort gezegd, laat je best testen als jij en/of je kind volgende kenmerken vertonen:

1. Ernstige Symptomen: Als de symptomen ernstig zijn en het dagelijks functioneren belemmeren.
2. Langdurige Problemen: Als de symptomen langer dan zes maanden aanhouden.
3. Problemen op verschillende plaatsen: Als er problemen zijn in verschillende omgevingen. Zijn er zowel problemen thuis, in sociale situaties als op school/op het werk?
4. Behoefte aan behandeling: Gedragstherapie, oudertraining en medicatie kunnen helpen om de symptomen te beheersen.
5. Nood aan ondersteuning en begrip: Een diagnose kan helpen om begrip en steun te krijgen. Zowel van de omgeving, als van school en familie. Begrip kan leiden tot aanpassingen die het leven gemakkelijker maken.

Wanneer hoeft een test niet?

1. Milde symptomen: Als de symptomen mild zijn en weinig impact hebben op het dagelijks leven. In dat geval kun je zelf kleine aanpassingen maken en vragen thuis en elders.
2. Stigma en vooroordelen: Sommige ouders maken zich zorgen over het stigma dat kan komen met een diagnose. Het is belangrijk om te overwegen hoe je de uitkomst van het onderzoek deelt en met wie.
3. Kosten en tijd: Diagnostische processen kunnen tijdrovend en kostbaar zijn. Weeg de voordelen van een diagnose af tegen de kosten en inspanningen.

Tips voor ouders die overwegen om hun kind te laten testen

• Observeer gedrag: Noteer wanneer en hoe vaak je kind bepaald gedrag vertoont. Dit kan helpen om een duidelijker beeld te krijgen van de symptomen.
  
• Bespreek met een professional: Raadpleeg een huisarts, psycholoog of psychiater. Zij kunnen je doorverwijzen naar de juiste specialisten.
  
• Zoek lotgenoten: praat over je twijfels met vrienden en familie. Of ga op zoek naar een online connectie die je kunt vertrouwen.
  
• Wees voorzichtig bij het rondsurfen: geloof geen therapeuten die te veel beloven (ADHD "genezen"). Laat je geen advies opdringen door wie geen expert is.
  
• Zoek een onderzoekscentrum met een psychiater in het team. Om een diagnose officieel te maken en eventueel medicatie op te starten, heb je een psychiater nodig. Een 'onafhankelijke' psychiater kiest er vaak voor om (ook) eigen testen af te nemen. Hierdoor moet je soms opnieuw beginnen.
  
• Stap er onbevooroordeeld in: misschien zijn er symptomen van ADHD aanwezig, maar is er een onderliggende oorzaak. Een grondig testtraject is er niet om een vermoeden te bevestigen. Je houdt best een open blik.
  

Bestaat er een behandeling?

De behandeling van ADHD kan bestaan uit gedragstherapie, oudertraining en, in sommige gevallen, medicatie. Ga op zoek naar een vertrouwde zorgverlener die het hele gezin leert kennen. Ga ook met het hele gezin rond tafel zitten. Bespreek samen hoe je het leven met een paar kleine aanpassingen iets makkelijker kunt maken.

Verder lezen?

Wij konden voor deze blog rekenen op volgende bronnen:

1: Universitair Kinderziekenhuis Koningin Fabiola 

2: ADHD-traject.be

3: Hoge Gezondheidsraad

4: De blog van Elise Cordaro (jonge moeder met ADHD en autisme). Zij deelt haar ervaringen en tips over alledaagse dingen, zoals boodschappen doen.