PCOS en zwanger worden

Voor vrouwen met PCOS kan zwanger worden een uitdaging zijn. Tussen de 5 en 10% van de vrouwen heeft hiervan last.

PCOS, of Polycystisch Ovarium Syndroom, is een veel voorkomende hormonale stoornis. Het kan invloed hebben op de vruchtbaarheid en het vermogen om zwanger te worden.

In dit artikel gaan we dieper in op de oorzaken & symptomen van PCOS. We zullen ook de  vier vormen van deze aandoening bespreken.

Wat is PCOS?

PCOS, voluit Polycystisch Ovarium Syndroom, is een veel voorkomende hormonale stoornis. Het treft voornamelijk vrouwen in de vruchtbare leeftijd. De aandoening wordt gekenmerkt door een aantal symptomen. Deze kunnen variëren van onregelmatige menstruatiecycli tot hoge niveaus van androgenen, de zogenaamde 'mannelijke' hormonen.

Een ander kenmerk van PCOS is de aanwezigheid van polycystische eierstokken. Dit betekent dat de eierstokken meerdere kleine cysten bevatten. Deze cysten zijn eigenlijk onrijpe follikels die eicellen bevatten.

A) Normale hormoonhuishouding

Tijdens een normale menstruatiecyclus, na de menstruatie, scheiden de hersenen de hormonen FSH (Follikel Stimulerend Hormoon) en LH (Luteïniserend Hormoon) uit. FSH zorgt voor de rijping van eiblaasjes, die elk een eicel bevatten, terwijl LH de eisprong activeert als het een bepaald niveau heeft bereikt. Na de eisprong produceren de eierstokken vooral progesteron, die het baarmoederslijmvlies voorbereiden op een mogelijke innesteling.

Als er geen innesteling plaatsvindt, dalen de hormonen oestrogeen en progesteron en sterft de eicel af. Daarna zal het  baarmoederslijmvlies afgebroken worden en uitgescheiden: dit is de menstruatie.

B) Hormoonhuishouding bij PCOS

Bij PCOS is deze hormoonbalans verstoord:

• Er is een overproductie van LH.
• Er is een onderproductie van FSH.
• Vaak is er te veel insuline, wat de bloedsuikerspiegel reguleert.
• Er is doorgaans een overmatige hoeveelheid testosteron, meer dan normaal bij vrouwen.

Deze hormonale disbalans verhindert een goede rijping van de eiblaasjes, wat resulteert in de vorming van meerdere cysten in de eierstokken. Dit leidt vaak tot uitblijven van de eisprong en menstruatie. Vrouwen met PCOS menstrueren minder dan 8 keer per jaar, terwijl dat normaal gezien 12 tot 14 keer zou moeten zijn.

Oorzaken van PCOS

De exacte oorzaak van PCOS is nog niet bekend. Er zijn echter verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van deze aandoening.

Een van deze factoren is genetica. Onderzoek heeft aangetoond dat PCOS vaak genetisch bepaald is. 

Een andere belangrijke factor is insulineresistentie. Dit is een aandoening waarbij het lichaam niet goed reageert op insuline, het hormoon dat de bloedsuikerspiegel reguleert. Insulineresistentie kan leiden tot hogere niveaus van insuline in het bloed, wat op zijn beurt kan leiden tot een verhoogde productie van androgenen.

De symptomen van PCOS

• Onregelmatige menstruaties of afwezigheid van menstruatie
• Overmatige haargroei op het gezicht en lichaam
• Acne en vette huid
• Gewichtstoename en moeite met afvallen
• Dunner wordend haar op het hoofd
• Donkere of dikke huidvlekken
• Moeilijkheden met zwanger worden

Het is belangrijk om te weten dat niet elke vrouw met PCOS alle bovenstaande symptomen zal ervaren. De symptomen kunnen ook variëren in ernst. Als je vermoedt dat je PCOS hebt, is het belangrijk om medisch advies in te winnen.

De 4 vormen van PCOS

Polycystisch Ovarium Syndroom (PCOS) is een complexe hormonale aandoening die verschillende vormen kan aannemen. Hoewel er enige discussie bestaat over de exacte classificatie, worden er vaak vier hoofdtypen van PCOS erkend:

1. Insulineresistente PCOS: Dit is de meest voorkomende vorm van PCOS en wordt gekenmerkt door insulineresistentie, wat betekent dat het lichaam moeite heeft om effectief gebruik te maken van insuline. Insulineresistentie leidt tot verhoogde insuline- en bloedsuikerniveaus, wat op zijn beurt de productie van androgenen (mannelijke hormonen) kan verhogen. Vrouwen met deze vorm hebben vaak last van overgewicht of obesitas.

2. Ontstekings-PCOS: Bij deze vorm wordt de aandoening veroorzaakt of verergerd door laaggradige ontstekingen in het lichaam. Deze ontstekingen kunnen de hormoonbalans beïnvloeden en leiden tot de overproductie van androgenen. Factoren die bijdragen aan ontsteking kunnen variëren van ongezonde voedingsgewoonten en stress tot blootstelling aan milieuverontreinigende stoffen.

3. Post-pil PCOS: Deze vorm van PCOS ontstaat vaak na het stoppen met hormonale anticonceptie, zoals de pil. Vrouwen ervaren tijdelijk symptomen van PCOS die worden veroorzaakt door de hormonale verstoring en herstel van de natuurlijke hormooncyclus na het stoppen met de anticonceptiepil.

4. Adrenale PCOS: Dit type wordt gekenmerkt door een verhoogde productie van androgenen door de bijnieren in plaats van door de eierstokken. Het is minder vaak dan de andere typen en kan samenhangen met stress of een overactieve bijnierfunctie.

   Het is belangrijk om te weten welke vorm van PCOS je hebt, omdat dit de behandeling kan beïnvloeden.

Diagnose van PCOS

Het diagnosticeren van PCOS kan een uitdaging zijn. Dit komt omdat de symptomen van de aandoening sterk kunnen variëren van vrouw tot vrouw. Bovendien kunnen veel van de symptomen van PCOS ook voorkomen bij andere aandoeningen.

Een diagnose van PCOS wordt meestal gesteld op basis van een combinatie van medische geschiedenis, lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en echografie. De arts zal kijken naar tekenen van hoge androgeenniveaus, onregelmatige menstruatiecycli en polycystische eierstokken.

Bloedonderzoeken kunnen helpen om de niveaus van verschillende hormonen in het lichaam te bepalen. Een echografie kan worden gebruikt om de aanwezigheid van cysten in de eierstokken te bevestigen. Het is belangrijk om te onthouden dat je niet alle typische symptomen van PCOS hoeft te hebben om de diagnose te krijgen.

Het stellen van een vroege diagnose is cruciaal. Vroege behandeling kan helpen om de symptomen van PCOS te beheersen en complicaties op de lange termijn, zoals hartziekten en diabetes, te voorkomen.

PCOS en zwanger worden: Wat zijn de uitdagingen?

PCOS kan het moeilijker maken om zwanger te worden. Dit komt omdat de aandoening vaak leidt tot onregelmatige of afwezige ovulatie. Zonder ovulatie kan er geen bevruchting plaatsvinden.

Het is wel belangrijk om te onthouden dat het hebben van PCOS niet betekent dat je niet zwanger kunt worden. Veel vrouwen met PCOS kunnen succesvol zwanger worden met de juiste behandeling en levensstijl aanpassingen.

Vrouwen met PCOS hebben vaak een hoger risico hebben op complicaties tijdens de zwangerschap. Zoals een verhoogd risico op miskraam, hoge bloeddruk, zwangerschapsdiabetes en vroeggeboorte. Daarom is het belangrijk om nauw samen te werken met je zorgverlener als je zwanger probeert te worden en PCOS hebt.

Leefstijlveranderingen en PCOS-dieet

Het aanpassen van je levensstijl kan een grote impact hebben op PCOS en je vruchtbaarheid. Een gezond dieet en regelmatige lichaamsbeweging kunnen helpen om de symptomen van PCOS te beheersen en je kansen op zwangerschap te vergroten.

Een effectief PCOS-dieet helpt bij het reguleren van de insulineniveaus, vermindert ontstekingen en ondersteunt hormonale balans. Hieronder volgt een basisrichtlijn voor een PCOS-vriendelijk dieet:

1. Verminder de inname van geraffineerde koolhydraten

Vermijd voedingsmiddelen die snel de bloedsuikerspiegel verhogen, zoals wit brood, pasta, snoep, en suikerhoudende dranken. Deze kunnen insulineresistentie verergeren, wat vaak geassocieerd wordt met PCOS.

2. Focus op vezelrijke voedingsmiddelen

Vezels helpen de spijsvertering te reguleren en dragen bij aan een stabielere bloedsuikerspiegel. Goede bronnen van vezels zijn volle granen, linzen, bonen, noten, zaden, en een breed scala aan groenten en fruit.

3. Eet voldoende eiwitten

Eiwitten zijn essentieel voor hormoonbalans en kunnen helpen de honger te reguleren. Goede bronnen zijn magere vleessoorten, vis, eieren, zuivelproducten, peulvruchten en plantaardige eiwitbronnen zoals quinoa en tofu.

4. Beperk suikers en kunstmatige zoetstoffen

Natuurlijke suikers in fruit zijn prima in matiging, maar vermijd toegevoegde suikers en zoetstoffen die de insulineresistentie kunnen verergeren.

5. Gezonde vetten

Gezonde vetten kunnen helpen de ontstekingen te verminderen en de cellulaire gezondheid te ondersteunen. Focus op vetten uit bronnen zoals avocado's, olijfolie, noten, zaden en vette vis zoals zalm en makreel.

6. Beheer de zuivelinname

Sommige vrouwen met PCOS merken dat ze gevoelig zijn voor zuivelproducten. Overweeg zuivel te beperken of te kiezen voor lactosevrije opties om te zien of dit een positief effect heeft op je symptomen.

7. Eet niet te vaak

Het eten van stevige maaltijden, liefst 3x per dag kan helpen je bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Probeer tussendoortjes te vermijden want die zullen je bloedsuikerspiegel telkens doen stijgen. En dat willen we niet :-).

8. Vermijd stimulerende middelen

Beperk de consumptie van cafeïne en vermijd energiedrankjes. Deze kunnen de bloedsuikerspiegel en hormonale balans verstoren.

9. Drink voldoende water

Hydratatie is belangrijk voor de algehele gezondheid en kan helpen bij het beheersen van PCOS-symptomen. Streef naar ten minste 2 liter water per dag.

10. Overweeg een multivitamine

Een dagelijkse multivitamine die D, B-vitaminen, magnesium en omega-3 vetzuren bevat, kan nuttig zijn. Deze voedingsstoffen ondersteunen de metabole en hormonale functies die belangrijk zijn voor PCOS-patiënten.

Een diëtist of voedingsdeskundige kan helpen een persoonlijk plan op te stellen dat aansluit bij je specifieke behoeften en symptomen. Het bijhouden van een voedingsdagboek kan ook nuttig zijn om te bepalen welke voedingsmiddelen jou goed of juist niet goed doen.